چکیده
نظر به تمایل سیاستگذاران و تصمیمگیران کشور به کوچک و چابکسازی دولت، بحث جایگاه مؤسسات پژوهشی دستگاهی، مأموریت آنها و میزان توفیق آنها در دستیابی به اهداف یکی از موضوعات مورد توجه است که به انحای مختلف و در انواع اسناد بالادستی از جمله در نقشه جامع علمی کشور، برنامه پنجم توسعه کشور و قوانین بودجه تصمیمگیری در باره آنها مورد تأکید قرار گرفته است.
لذا، با توجه به ماهیت، مأموریت و وضعیت فعلی متفاوت مؤسسات پژوهشی نحوه ورود دولتها در پژوهش و به‌طور خاص نقش و جایگاه مؤسسات پژوهشی در نظام پژوهشی برخی کشورهای منتخب مطالعه شده است.
در این خصوص نظام پژوهشی کشورهای آلمان و سوئد به‌عنوان کشورهای پیشرو و دارای نظام پژوهشی مترقی در اتحادیه اروپا، کشور امریکا به‌عنوان یک کشور پیشتاز در مدیریت و سیاستگذاری پژوهش و دارای یک ساختار پژوهشی کاملاً نامتمرکز، کشور ژاپن به‌عنوان یک کشور پیشرو با مدل هزینهکرد و مدیریت پژوهشی نسبتاً متفاوت با سایر کشورهای پیشرو، کشور ترکیه به‌عنوان یکی از رقبا در چارچوب چشمانداز کشور و دارای ساختار و روند هزینهکرد پژوهشی نسبتاً نزدیک به ایران و در نهایت، نظام پژوهشی و جایگاه مؤسسات پژوهشی در ایران در حوزههای زیر مطالعه و تحلیل شده است:
⦁ بررسی سهم و نوع هزینهکرد دولت در انواع پژوهش و نحوه تأمین مالی؛
⦁ مطالعه و تحلیل تعامل دولت با واحدهای پژوهشی دولتی و غیردولتی و طبقهبندی مجریان پژوهش؛
⦁ مطالعه و تحلیل رویکردها و سیستمهای نظارتی دولت در پژوهش.
در کتاب حاضر و بر اساس محورهای یادشده، به هر یک از کشورهای منتخب فصلی اختصاص داده شده است که ضمن معرفی رویکردهای کلی نظام تأمین مالی پژوهش و نظام سیاستگذاری و ارزیابی پژوهشی در کشورهای منتخب، به موضوع مؤسسات پژوهشی به‌ویژه مؤسسات پژوهشی دولتی با نگاهی ویژه پرداخته شده است. این مؤسسات در محورهایی چون طبقهبندی آنها، نوع فعالیت، جایگاه حقوقی و مأموریتشان مطالعه شده‌اند، در انتهای هر فصل نیز چارچوب نظام پژوهشی در هر کشور، جایگاه مؤسسات پژوهشی، نحوه تعامل دولت با آنها و ابزارهایی نظیر ارزیابی و تأمین مالی در تعامل و هدایت مؤسسات تحلیل شده است.
