وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

معاون پژوهشی موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی گفت: حسب فرمایش مقام معظم رهبری باید از "مهاجرفرستی" پرهیز کرد و با دلگرمی و ایجاد امید در نخبگان موجب دلبستگی بیشتر آن‌ها به خدمت در کشور شد.

به گزارش روابط عمومی موسسه به نقل از خبرگزاری آنا، اصغر زمانی معاون پژوهشی موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی در یادداشت اختصاصی به خبرگزاری آنا درباره مهاجرت نخبگان ایرانی به کشور‌های خارجی نظراتی ارائه داد.

متن یادداشت به شرح زیر است:

گل سرسبد سرمایه‌های هر کشوری علاوه بر منابع خدادادی و ... نیروی انسانی ماهر و متخصص است. وقتی صحبت از ماهر و متخصص می‌شود نیز واژه استعداد، باهوش و زکاوت، خلاق و نوآور هم به دنبال آن مطرح می‌شود.

به عبارتی کسی که این خصایص را داشته باشد می‌تواند به عنوان فرد نخبه مطرح شود و این نخبگی زمانی به بالفعل تبدیل می‌شود که از هوش و نبوغ فکری خلاق و نوآور خود استفاده کند و مرتبه بالایی از مهارت و خبرگی و نواوری وهنر خود را به نمایش گذارد.

با این وصف نخبگی و نخبگان تنها منحصر به دانش در رشته خاصی محدود نیست و این نخبگی می‌تواند در هنر، کارآفرینی، تولید، نوآوری، رهبری تغییر، مدیریت و... باشد یا به طور کلی نخبگی در دانشگاه می‌تواند هم در پژوهش و نوآوری و هم در آموزش یا خدمات و... باشد.

طبیعی است که زمینه نخبگی مرتبط با عوامل مختلفی می‌تواند باشد که بخشی مربوط به محیط و شرایط محیطی و علمی و هنری و ... است و بخشی مربوط به وراثت و به اصطلاح ژن فرد است. از همین رو داشتن بانکی از این ژن‌های نخبه و داشتن این افراد نخبه و استفاده از دستاورد‌های آنان در هر زیست بومی مایه افتخار و رشد و نمو آن جامعه خواهد بود.
 

برخی کشورهای به اصلاح توسعه یافته با تبلیغات درصدد جذب نخبگان ایرانی هستند 

از همین رو کشور‌های به اصطلاح توسعه یافته همواره توسعه یافتگی خود را با جذب این موضوع پیش می‌برند و درصدد یافتن و شناسایی و جذب نخبگان هستند، اما مگر نخبگان هرکشور چقدر هستند؟ بر همین اساس برخی مواقع با دادن امتیازات به نخبگان آن‌ها را جذب و تشویق به مهاجرت نخبگان می‌کنند و گاهی نیز نیروی نخبه را بدون هیچ هزینه‌ای و صرفا از طریق تبلیغات به دست می‌آورند و ثمره ژنتیکی آن کشور و دسترنج سیستم و نظام آموزش عالی آن کشور را می‌بلعند.

آنچه اتفاق می‌افتد یکی تهی شدن یک کشور از نیرو‌های با استعداد و خروج افراد با استعداد برتر و دیگری عدم امکان بهره برداری از توانمندی‌های ایشان است که در درازمدت موجب عقب ماندگی کشور‌ها در حوزه‌های مختلف خواهد شد و کشور استفاده کننده از این استعداد‌ها مسیر بالندگی و توسعه را طی خواهد کرد.

از این رو مهاجرت نخبگان در صورت عدم بازگشت خسارت جبران ناپذیری را به کشور‌ها تحمیل می‌کند و به نوعی می‌توان فرار مغز‌ها و هنر‌ها (خلاق و نواور) نامید، اما چنانچه این مهاجرت مقطعی باشد و فرد نخبه بعد از مهاجرت به کشور دیگری و کسب علم و هنر و دانش بیشتر، مجددا به کشور بازگردد موجب رشد و نمو آن کشور خواهد شد.
 

لزوم استفاده از ظرفیت نخبگان در کشور برای نگهداشت آنها

در این راستا باید در قدم اول سیستم شناسایی استعداد‌ها و نخبگان در زمینه‌های مختلف و دقیق صورت گیرد و راه اندازی شود و در گام دوم امتیازات و مشوق‌هایی برای ماندگاری نخبگان در کشور فراهم شود و در گام سوم از نخبگان در زمینه‌های مرتبط با نخبگی آنان در کشور استفاده گردد و راه را برای آن‌ها باز گذاشت تا بتوانند از نخبگی خود برای تغییر سازنده امور تولید، علمی، هنری، خلاقیت و نوآوری و... استفاده کنند. این موضوع باعث دلگرمی نخبگان برای عدم مهاجرت مقطعی و دایم خواهد شد.

از سوی دیگر حسب فرمایش مقام معظم رهبری باید از "مهاجرفرستی" پرهیز کرد و با دلگرمی و ایجاد امید در نخبگان موجب دلبستگی بیشتر آن‌ها به خدمت در کشور شد نه دلزدگی ایشان.

نکته پایانی اینکه در ارتباطات بین المللی و دنیای امروز باید به سمت جذب نخبگان و استعداد‌ها از سایر کشور‌ها نیز پیش رفت و اجماع و شبکه نخبگانی را با توجه به ماهیت و ویژگی‌های جامعه ایرانی شکل داد.